Naczynia liturgiczne

Treść

KIELICH i PATENA - pierwsze naczynie przeznaczone jest na wino eucharystyczne w liturgii, wykonane z trwałego, szlachetnego materiału, nie przepuszczającego płynu. Czara kielicha od wewnątrz jest pozłacana. Przed oddaniem kielicha do użytku liturgicznego zostaje on poświęcony: po modlitwie wiernych celebrans stawia go na ołtarzu i wypowiada modlitwę błogosławieństwa, po czym dopiero następuje przygotowanie darów. Kielich wraz z pateną należą do najgodniejszych naczyń liturgicznych, w nich bowiem spoczywają postacie eucharystyczne.

Warto zaznaczyć, iż przez pierwsze tysiąclecie chrześcijaństwa Komunii Świętej udzielano wszystkim pod obiema postaciami, dlatego naczynia te wtedy były znacznie większe niż dzisiaj. Kielich zaopatrzony był w dwa uchwyty dla podtrzymywania go, zwykle przez diakona. Zanikanie Komunii Świętej pod obiema postaciami powodowało zmniejszanie się kielicha i pateny, do dzisiejszych rozmiarów.

Kielich i patena to naczynia, które przypominają Wieczernik, gdzie "Jezus wziął chleb i odmówiwszy błogosławieństwo, połamał go i dał uczniom, mówiąc: Bierzcie i jedzcie, to jest moje ciało. Następnie wziął kielich, dzięki czynił, i dał im, mówiąc: Pijcie z niego wszyscy; bo to jest moja krew,  Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów" (Mt 26,26-28; Mk 14,22-25; Łk 22,15-20;1 Kor 11,23-25).

Wynosząc kielich ze stolika na ołtarz chwytamy go lewą ręką, natomiast prawą przytrzymujemy lekko z góry palkę, aby nie spadła. Welon zdejmujemy z kielicha przy stoliku. Kielich wynosimy na ołtarz dopiero po zakończeniu modlitwy wiernych.

AMPUŁKI - to dwa naczynia wykonane ze szkła lub innego materiału, zawierające wino i wodę, którymi zostanie napełniony kielich. Ampułki stawia się na szklanej lub metalowej tacy, która również może służyć do obmywania rąk.  Ampułka z wodą służy również podczas puryfikacji po Komunii.

Wino i wodę podajemy w następujący sposób: prawą ręką bierzemy ampułkę z winem {otwartą!), lewą ręką ampułkę z wodą i podchodzimy do ołtarza. Najpierw podajemy księdzu wino oraz przekładamy ampułkę z wodą do prawej ręki. Następnie lewą ręką odbieramy ampułkę z winem a prawą podajemy wodę.

Po odebraniu wody czynimy lekki skłon głową i wracamy na swoje miejsce. Przy odchodzeniu od ołtarza uważam aby zwrot był dokonany we właściwym kierunku.

Do puryfikacji podajemy ampułkę z winem i wodą. Podobnie jak podczas przygotowania darów ampułkę z winem bierzemy do prawej, a ampułkę z wodą do lewej ręki i podchodzimy do ołtarza. Gdy ksiądz wyciągnie kielich w naszą stronę wlewamy najpierw, wino, następnie ampułkę z winem zawieszamy na małym palcu lewej ręki, a do prawej bierzemy wodę i wlewamy w podobny sposób jak wino. Czynimy to powoli aż do momentu, w którym ksiądz da znak - lekko, podnosząc kielich. Potem, skłoniwszy głowę wracamy na swoje miejsce i stawiamy ampułki na stoliku.

Uwaga: Gdy w ampułce nie ma wina, podajemy tylko ampułkę z wodą

PATENA KOMUNIJNA - Trzyma ją ministrant podczas komunii. Chroni ona przed upadkiem na ziemię Ciała Pańskiego i jego fragmentów -partykuł .

PUSZKA (CYBORIUM) - jest to naczynie do przechowywania Eucharystii w postaci chleba. W historii puszka miała różne rozmiary i różne kształty. W okresie baroku przybrała kształt zamykanego pucharu. W tej formie używana jest do dnia dzisiejszego. Na puszkę nakłada się sukienkę potocznie zwaną welonem, jako znak czci dla Najświętszego Sakramentu.

VASCULUM - jest to stojące na ogół blisko tabernakulum wypełnione wodą naczynie, w którym kapłan dokonuje tzw. ablucji palców po zakończeniu rozdzielania Komunii Świętej.

MONSTRANCJA - naczynie liturgiczne służące do wystawiania Najświętszego Sakramentu w celu adorowania Go i noszenia w procesji. Pojawiła się ona w XVI wieku w związku z rozwojem kultu eucharystycznego. Początkowo była mała i drewniana. Od baroku przyjęła większe rozmiary, ozdoby i jest wykonywana z       materiałów szlachetnych.

KUSTODIA - mała puszka służąca do przechowywania hostii, która przeznaczona jest do publicznych adoracji.

MELCHIZEDEK (LUNA) - Naczynie, które utrzymuje Hostię w kustodii, wyciąga się je, gdy wystawia się Najświętszy Sakrament w monstrancji.

LAVABO - Jest to nazwa czynności jaką wykonuje kapłan, nazwa przedmiotów służących do wykonania tej czynności nosi nazwę LAWATERZ. Jest to dzbanek (lub większa ampułka), misa (lub tacka), która służy do obmycia rąk kapłana w czasie Mszy Świętej. Do lavabo, zwłaszcza podczas bardziej uroczystych celebracji, można używać specjalnych naczyń. Gdy liturgii przewodniczy biskup, wtedy do lavabo używa się dzbanka i miednicy.

Do obmycia rąk celebransowi niezbędnych jest zazwyczaj dwóch ministrantów. Jeden bierze ze stolika lawaterz z wodą oraz tackę, drugi ręczniczek. Podchodzą razem do ołtarza. Gdy ksiądz wyciągnie ręce, ministrant pierwszy trzymając lawaterz (dzbanuszek) w prawej, a tackę pod spodem w lewej ręce obmywa je wodą. Ministrant drugi podaje rozwinięty ręczniczek. Po obmyciu rąk czynią lekki skłon głową i odchodzą.

TRYBULARZ (KADZIELNICA) - naczynie umocowane na łańcuszku z zamykającą przykrywką, do którego na rozżarzone węgle sypie się ziarenka kadzidła, czyli żywicy i wonnych ziół. Okadzenie wyraża naszą cześć i hołd dla Boga.

NAWIKULUM (ŁÓDKA) - naczynie z łyżeczką, w którym przechowuje się kadzidło.

KOCIOŁEK Z WODĄ I KROPIDŁO - Kociołek to naczynie liturgiczne, w którym znajduje się woda święcona przeznaczona do pokropienia wiernych podczas Eucharystii, a także do święcenia określonych przedmiotów. Początkowo wody święconej używano do skraplania mieszkań, dla odpędzenia złych mocy. Dopiero w VIII w. wprowadzono aspersję niedzielną jako przypomnienie chrztu, jego skutków i zobowiązań. Pierwotnie poświęcano wodę w mieszkaniach wierzących, a od VI w. w kościołach. Natomiast kropidło stanowi przedmiot, przy pomocy którego kapłan kropi wiernych wodą święconą

NACZYNIA NA OLEJ ŚWIĘTY - naczynie w którym przechowuje się olej święty do udzielania sakramentów takich jak chrzest, bierzmowanie czy namaszczenie chorych.

NACZYNIA CHRZCIELNE- są to naczynia liturgiczne wykorzystywane przy udzielaniu sakramentu chrztu. Służą one do polania głowy dziecka wodą święconą.

BURSA - jest to sztywna torebka do zawieszenia na szyi, na patenę z Komunią chorych.

BIELIZNA LITURGICZNA:

KORPORAŁ kawałek lnianego płótna, o wymiarach zbliżonych do 50 cm x 50 cm, na którym stoi kielich i patena z hostią podczas liturgii Eucharystycznej oraz Najświętszy Sakrament, gdy jest przechowywany i wystawiany.

PURYFIKATERZ ręcznik o długości ok. 35 cm i szerokości 21 cm do osuszania kielicha, oczyszczania pateny na hostię i obcierania brzegu kielicha przy Komunii pod postacią wina. Przynosi się go na ołtarz razem z kielichem na przygotowanie darów.

PALKA - to kwadratowe podwójne płótno lniane zwykle o wymiarach 17 x 17 cm usztywnione przez włożenie kartonu pomiędzy podwójne płótno. Służy do nakrywania kielicha mszalnego.

WELON - jest to tkanina koloru białego lub koloru ornatu, którą nakryty jest kielich do momentu przygotowania darów ofiarnych. Ponownie kielich nakrywa się tym welonem po Komunii Świętej.

RĘCZNICZEK - jest to zbliżony formą i wielkością do puryfikaterza kawałek materiału, którym wyciera się ręce kapłana po lavabo czyli obmyciu, które następuje po obrzędzie przygotowania darów.

Źródło: www.bielawa.archidiecezja.wroc.pl